Een digitale revolutie in het onderwijs?

In deze post heb ik het graag over onderstaand media-artikel, waarin ik mijn eigen mening geef en de (volgens mij) voor- en nadelen van afstandsonderwijs via digitale instrumenten belicht.

DPG Media Privacy Gate. (z.d.). https://www.hln.be/onderwijs/meer-afstandsonderwijs-in-secundaire-scholen-in-uitzonderlijke-situaties-oplossing-voor-lerarentekort~af8ceb6a/

Het artikel:

Meer afstandsonderwijs in secundaire scholen: “In uitzonderlijke situaties oplossing voor lerarentekort”

Dit schooljaar organiseert een derde van de secundaire scholen van het gemeenschapsonderwijs een vorm van afstandsonderwijs, dat schrijft VRT NWS. Na de coronapandemie werden er duidelijke regels vastgelegd over hoeveel lesuren er vanop een afstand mogen gegeven worden.

Nadat scholen tijdens de coronapandemie werden gedwongen om les te geven vanop een afstand, werd er een juridisch kader voorzien over hoe scholen afstandsonderwijs, ongeacht de omstandigheden, verder kunnen inzetten.

Sinds maart mogen in de eerste graad 20 procent van de lesuren ingevuld worden door afstandsonderwijs. In de tweede graad is dat 30 procent en in de derde graad gaat het zelfs om 40 procent. Leerlingen kunnen er wel voor kiezen om de afstandslessen op school te volgen of om er zelfstandig aan hun opdrachten te werken.

Volgens VRT NWS gaat een derde van de scholen van het gemeenschapsonderwijs aan de slag met die nieuwe regels. Andere scholen zouden er werk van willen maken om de nieuwe regels te integreren, maar één op de vijf wenst interactief afstandsonderwijs voorlopig niet op de agenda te zetten.

Sven Geenens, directeur van het GO! Atheneum in Lokeren zegt aan VRT NWS dat zijn leerlingen een achttal keer per jaar thuisblijven om er zelfstandig te leren en om aan opdrachten te werken. Die extra uren waarop leerkrachten geen les hoeven te geven, kunnen dan gebruikt worden voor extra vorming of overleg.

Lerarentekort

De GO!-scholen bekijken of ze afstandsonderwijs kunnen inzetten om het lerarentekort op te vangen. Als leerlingen in de studie zitten, kunnen ze dat uur eventueel online aansluiten bij een andere school van de scholengroep. “Afstandsonderwijs is geen structurele oplossing voor het lerarentekort, maar in uitzonderlijke situaties kunnen we leerlingen op die manier samen zetten”, zegt Koen Pelleriaux, de topman van de scholengroep.

Voorbereiden op hoger onderwijs

In een persbericht legt GO! uit dat “gedeeltelijk afstandsonderwijs voor scholen een manier is om tegemoet te komen aan leerlingen met specifieke noden (zoals fysieke beperkingen, ziekte, autismespectrumstoornis, overgevoeligheid voor prikkels of mentale problemen) en als hefboom om de zelfstandigheid van leerlingen te vergroten, hun verantwoordelijkheid over het eigen leerproces te stimuleren en hen zo voor te bereiden op hoger onderwijs”.

GO! vraagt verder een langetermijnvisie op digitalisering voor het hele onderwijsveld waarbij men waakt over de gelijke onderwijskansen. Daarbij moet er aandacht zijn voor de ongelijke toegang van leerlingen tot de digitale infrastructuur. Daarnaast moet de onderwijsregelgeving de nodige beweegruimte en flexibiliteit bevatten.

Toen corona, quarantaine, en afstandsonderwijs ter sprake kwamen, zat ik nog op de middelbare school. Ik heb dus volop kunnen ervaren wat het is om noodgedwongen over te schakelen naar een volledig online gebeuren. Dit heeft zowel voor- als nadelen met zich meegebracht.

Online-onderwijs, al dan niet van thuis uit, zorgt ervoor dat leerlingen heel handig worden met de computer en bepaalde vaardigheden ontwikkelen. Het draagt ook bij aan het leren plannen en zelfstandig werken. Ik kan me echter voorstellen dat dit voor sommige jongeren (nog) erg moeilijk is. Daarom vind ik dat dit onder begeleiding van leerkrachten moet worden aangeleerd. We leven niet meer in een pandemie en hebben de mogelijkheid om op school, in de klas, onder fysieke begeleiding van leraren de leerlingen nieuwe dingen aan te brengen.

Ik begrijp het belang en de meerwaarde van het zelfstandig, op eigen tempo werken. De leerlingen maken kennis met vaardigheden die ze op de hogeschool nodig zullen hebben. Ook biedt het de leerkrachten de mogelijkheid om extra bijscholingen te volgen of ruimte te maken voor overleg. Toch sta ik niet helemaal achter deze gedachtegang. Naar mijn mening is het niet de bedoeling om leerlingen op zichzelf, thuis te laten werken zodat de leraren extra opleidingen kunnen volgen.

Ik denk meteen aan leerlingen die in een moeilijke thuissituatie verkeren en dus niet de mogelijkheid hebben om thuis geconcentreerd met school bezig te zijn. Hier is uiteraard een makkelijke oplossing voor, namelijk het aanbieden van vrije studieruimtes binnen school, al dan niet onder begeleiding van een toezichthouder. Maar dan denk ik aan leerlingen die deze vaardigheden nog niet onder de knie hebben, of diegenen met onvoldoende motivatie of doorzettingsvermogen om zelfstandig aan een taak te beginnen of deze succesvol af te ronden. Sommigen weten misschien niet eens hoe ze eraan moeten beginnen, of zitten nog met zoveel vragen die enkel door de vakleerkracht beantwoordt kunnen worden.

Tegenwoordig wordt er ook vaak gebruikgemaakt van multimediale leermodules. Met andere woorden, lesmateriaal dat deels wordt aangeboden door fysiek cursusmateriaal zoals een handboek, maar verder wordt ondersteund door oefeningen of taken op een computer, al dan niet via het bekende platform Smartschool.

Denk eens aan leerlingen die onvoldoende middelen hebben om een computer aan te kopen. Ze kunnen de lessen op afstand niet volgen of hebben niet de mogelijkheid om zelfstandig aan taken te werken die op het digitale toestel worden aangeboden.

Daarnaast is het in deze snel evoluerende maatschappij, met een stijgende invloed van digitale instrumenten ook niet verwonderlijk dat (nog steeds) niet iedereen weet hoe dit alles werkt of gebruikt dient te worden.

Het lerarentekort, een blijvend probleem.

In het artikel wordt afstandsonderwijs als mogelijkheid aangeboden om het lerarentekort als het ware op te vangen. De leerlingen die een vak volgen waar geen leerkracht voor de klas staat, kunnen dan tijdens de studie-uren aansluiten bij een andere school.

Alles is beter dan het nutteloos aan een bank zitten tijdens vrije uren. Ik zie de meerwaarde hiervan, maar zie zeker ook enkele (mogelijke) nadelen.

Enerzijds worden op deze manier de vrije uren, die ontstaan door een lerarentekort, zinvol ingevuld, door het aanbieden van leerstof en les die door een andere school wordt gegeven. Anderzijds kan dit voor leerlingen erg verwarrend zijn. Zo werken verschillende scholen vaak met andere regels, aanpakken, methodes en dergelijke. Daarnaast wordt er verwacht van de leerlingen dat ze leerstof, aangeboden door een onbekende leraar, zomaar op zichzelf kunnen verwerken. Ook wordt er dan verwacht dat ze zich kunnen aanpassen aan de (voor hen) nieuwe werkwijze, manier van lesgeven en informatieverwerving en -verwerking.

In het artikel wordt gezegd dat het gedeeltelijk afstandsonderwijs een manier is om tegemoet te komen aan leerlingen met specifieke noden. Dit kan inderdaad zo zijn, voor sommigen. Wat werkt voor de ene, werkt niet voor de andere. Zo kan (gedeeltelijk) afstandsonderwijs, of het aanmoedigen van zelfstandig werk de afstand tussen bepaalde leerlingen, al dan niet met specifieke noden, en de school, klas of leerkracht juist vergroten.

Ik vind het belangrijk dat dit eerst binnen een klasgroep wordt aangeleerd, stapsgewijs. Zo bieden we eerst binnen de klasgroep aan om zelfstandig aan taken te werken. Zo kunnen de leerlingen onderzoeken en ondervinden wat voor hen werkt en wat niet, maar dit alles in een veilige omgeving met mogelijkheid tot begeleiding en ondersteuning. Naarmate de leraar het gevoel heeft dat iedereen dit iets of wat onder de knie begint te krijgen, kunnen we overschakelen naar een volgend niveau. Het zelfstandig werken thuis, of binnen de schoolgebouwen. Vanaf dan kan er, naar mijn mening, over gegaan worden naar leerstof op afstand aanbieden en de verwachting naar de leerlingen toe om dit zelfstandig te verwerken en verwerven.

Wel ga ik volledig akkoord met het vervolg van het artikel, namelijk dat deze manier van werken de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid over het eigen leerproces vergroot en kan dienen als effectieve voorbereiding voor de hogeschool.

Binnen het hoger onderwijs wordt er al snel van jongeren verwacht dat ze zelfstandig aan de slag kunnen. Hierbij doet men beroep op vaardigheden zoals jezelf kunnen inschatten, plannen, geconcentreerd kunnen werken zonder begeleiding enzovoort. Wanneer dit voor studenten reeds een moeilijkheid is, raakt men al snel achterop. Uiteraard is er binnen de hogeschool ook ondersteuning en begeleiding voorzien, maar het is altijd beter om deze vaardigheden eerder aan te leren of er reeds in aanraking mee te komen.

Zoals jullie mogelijks merken geef ik binnen deze post geen oplossingen. Ik leg de focus op mijn eigen gedachten en mening, die over dit onderwerp erg verdeeld is.

Daarnaast ben ik ook erg benieuwd naar jullie opinie over dit artikel of het onderwerp 'afstandsonderwijs'.

Laat dus zeker een opmerking achter of houdt me eens de spiegel voor en geef me een nieuwe invalshoek!